GÜVENLİ BAĞLANMA VE DİĞERLERİ

Güvenli Bağlanma: İçeriden Dışarıya Doğru Ebeveynlik
Çocuğunuzla olan bağınızı geliştirmek için kendi çocukluk ilişkilerinizi değerlendirin.

 

Hayatta kesin olan bir şey yoktur. Bu yüzden güvenli bağlanmayı sağlamlaştırmak için ebeveynlerin yapacağı en iyi şey, çocuklarını huzurun ve duygusal dinginliğin olduğu tarafa doğru yönlendirmek olacaktır.

 

Güvenli bağlanmanın ne olduğu ve nasıl oluşturulduğunu anlamak için ben bağlılığın 4 S’si olarak yaptığım kodlamaya odaklanıyorum.  Bu ilişki deneyimleri, Görmek (Seen) yani dışardan görülen davranışların altında yatan duyguları, düşünceleri ve anlamları fark etmeyi içerir. Daha sonra çocuğun Güvende (Safe) hissettirilmesi gelir. Ebeveyn çocuğu tehlikelerden korur ve çocuk için tehlike oluşturmaz.  Üçüncü S olarak Çocuk sakinleştirilir (Soothed). Ebeveyn, sıkıntı anında çocuğun duygularını düzenlemesinde yardımcı olur ve çocuk, özgüvenli (Secure), sorunsuz, huzurlu bir kişilik geliştirir. Hiçbir ebeveyn mükemmel değildir. Bu görme (seen), güven verme (safe) ve sakinleşme (soothed) kavramlarında bir kopukluk olması durumunda, ki bunun olması kaçınılmazdır, çocuğun iç dünyasına saygı gösterilmesi ve önemsenmesi ile bu kopukluk düzeltilebilir.

 

On çocuktan üçü güvenli bağlanmaya sahip olacak kadar şanslı değildir. Bu çocuklar, Güvenli bağlanma yerine, kaygılı bağlamanın çeşitlerini geliştirirler. Mesela, Amerika’da 5 çocuktan biri, ebeveyni ile ilişkisinde duygusal açıdan uzaktır. Bu ilişkide, çocuğun anlaşılma (seen) ya da güven (soothed) ihtiyacı düzenli ve sabit bir şekilde giderilmez. Bu durumda, çocukta bilinçli özerklik ve duygusal ihtiyaçlarının karşılanmasında, ebeveyne olan güvensizlik olarak tanımlanan, kaçınmacı bağlanma (avoidant attachment) gelişir. Araştırmalar, bu çocukların akranlarından etkilendiğini, sınıf ortamında yardıma ihtiyaç duyduklarında öğretmenlerine danışmaktan çekindiklerini, kendi duygusal iç dünyalarını anlama düzeylerinin sınırlı olduğunu ve başkalarıyla duygusal iletişimde mesafeli olduklarını göstermektedir. Bu çeşit bir içsel benlikten kopuş, kişinin kendi ebeveyni ile yaşadığı kopuklukla benzer içsel şemadan kaynaklanır.

On çocuktan diğer altısında bir diğer kaygılı bağlanma olan düzensiz bağlanma (ambivalet) biçimlerine sahiptir. Ana babaları ebeveynlikte tutarsız olan bu çocuklar ebeveynlerine karşı karmaşık duygulara sahiptirler ve bu ebeveynler de bazen kendi duyguları ile çocuklara müdahaleci olabilirler. Mesela, eğer çocuğun karnı açsa, onu iyi besleyip beslemediğine dair endişe duyar ve bu endişeyi çocuğa yansıtır. Çocuk sadece aç olmak yerine, kendi durumu ile doğrudan ilgisi olmayan, ebeveyninin endişesini de hisseder. Bu yüzden, ebeveyn bazen çocuğun ne hissettiğini doğru bir şekilde göremez. Çocuğu sakinleştirirken sorun yaşar ve bu sorun ileride kesin bir şekilde çözülemez. Bazen çocuğun yanında olur, bazense yoktur. Çocuk ebeveynin yanında kimlik karmaşası yaşar. Böylece çocuk başkalarına hatta kendine güvenip güvenmeme konusunda şüpheye düşer. Bu durumun, çocuğun okuldaki arkadaşlarına da yansıdığı araştırmalarda görülmüştür. Öğretmenler, böyle bir çocuğun ödevlerini kendi başına yapabilirken bile yardıma ihtiyacı olduğunu düşünürler. Yaşı ilerledikçe, kendisinin endişeye meyilli olduğunu fark edebilir. İhtiyaçlarını karşılayacak olan ilişkilerin güvenilirliğinden emin olamaz ama aynı zamanda başkalarıyla yakınlık kurmaya özlem duyar.

Amerikadaki çocukların yüzde 5 ila 15’i, dördüncü bağlanma çeşidi olan Dezorganize Bağlanma (Disorganized attachment)’ya sahiptir. Bu, tuhaf bir şekilde, asıl tehlike kaynağının ebeveynin olduğu bir duruma adapte olma yolu olarak görülür. Çocuğun bilincinin derinliklerinde yer alan daha eski parçası hayatta kalma güdüsü, çocuğun tehlikeden yani ebeveynden uzak durmasını sağlar. Ama beynin daha yeni, memeli bilincine sahip olan kısmı çocuğu güven ve sevgi ihtiyacını karşılayacağını umduğu ebeveyne bağlılığa yönlendirir. Bu paradoks yüzünden çocuğun zihin parçaları ve davranışları donar. Tehlike ve karmaşa kaynağı olan bir ebeveyn ile çözümsüz bir korku oluşur ve çocuğun bunu açıklayacak organize edilmiş bir stratejisini yoktur. Çocuğun kimliği, bu düzensiz bağlılık içeren ilişki nedeniyle parçalara ayrılır.

 

‘Eğer bu çocukların her birini seven ebeveynleri varsa, neden her bağlanma ilişkisi birbirinden farklı?’ diye sarabilirsiniz. İlk önce iyi haberi verelim: Araştırmacılar, insanların düşündüğünün aksine, çocukken nasıl bir bağlanma stiline sahipseniz, kendi çocuklarınızla da aynı bağlanma stiline sahip olmayacağınızı açıkladı. Çocukluğunuzda ne yaşadığınız değil, yaşadıklarınızdan neler çıkardığınız ve bunların sizin gelişiminiz üzerindeki etkilerini anlamanız, çocuğunuzla aranızdaki bağlanmanın nasıl olacağını gösteren en net öngörüdür. Bununla birlikte sizi, az önce bahsettiğim 4 farklı bağlanma modelini düşünmeye davet ediyorum. Hangisi, ya da hangileri size daha yakın geldi? Daha çok çocuk olarak ilişkilerinizde güven hissettiniz mi? Alıştığınız anlaşılır bir yol olarak sizi kaçınmaya iten, samimiyetin olmadığı uzak bir ilişkiniz var mıydı? Şimdi çocukluğunuzu hatırlamakta güçlük çekiyor ve eskiden ilişkileri gelişmenizde önemsiz görüyor ya da önemini kabul etmiyor musunuz? Ebeveynlerinizde yetersizlik ya da müdahalecilik var mıydı? Bu yüzden mi başkalarına güvenme konusunda karasızsınız? Geçmişinizde, sizi şu anda engellemeye devam eden birçok sorununuz olduğunu mu hissettiniz? Hiç kendi ebeveynlerinizden korktuğunuz ya da ebeveynlerinizle düzeltemediğiniz kopmalar yaşadınız mı? Ya da hayatınızda değer verdiğiniz birini kaybettiniz ve hâlâ kaybınızın acısını yaşıyorsunuz. Bunun gibi çözülmemiş kayıplar ve travmalar, siz farkında olmadan çocuğunuza düzensiz deneyimler yaşatacak olan bir duygu durumu yaratabilir.

 

Hepsinden kendinizde bulabileceğiniz bu 4 bağlanma tanımları üzerinde düşünmek için kendinize zaman ayırın. Bu eleştirilerden edindiğiniz bakış açısıyla, kendinizi anlamak ve kendiniz ve çocuğunuz için daha fazla güvenli bir ortam için bütünleştirici çalışmaları keşfedebilirsiniz.

 

Yazan: Daniel J. Siegel M.D

Çeviren: Selin Özdemir

Kaynak:

https://health.usnews.com/wellness/for-parents/articles/2017-01-09/secure-attachment-parenting-from-the-inside-out