OKULA UYUM VE YENİDEN ORYANTASYONDA EBEVEYN KATKISI

İlk defa okula başlama deneyimi çocuklar için pek çok farklı konuyu bir araya getirir. Bunların başında ebeveynden ayrılma ve sosyal bir ortamda tek başına kalabilme becerisi gelir. Çocuğun bakım vereni ile kurduğu bağlanma modeli, okula uyum sürecindeki ayrılma konusunda derin etkilere sahiptir. Güvenli ilişkileri öğrenen çocuklar kapının önündeki ayrışmada daha az zorlanırken, bu temel güveni hissedememiş çocuklar kaygıları ile daha fazla meşgul olacaklardır. Aslında okula uyum sağlama deneyimi her çocuk için farklı şekillerde gerçekleşir. Ayrılma konusundaki tepkiler ise özellikle bu deneyimi ilk kez yaşayacak çocuklar için zorlayıcı olabilir. Aynı zamanda okula uyumun sağlamasını da geciktirebilir.

Öte yandan, bu son yıllarda tüm dünyanın içinde bulunduğu pandemi koşulları okulların yüz yüze eğitimden çevrimiçi eğitime geçmesi ve çocukların bir yılı aşkın süredir sosyal temastan uzak olarak eğitim almaları daha önceden okula uyum sağlamış olan çocukları bile etkileyecektir. Bu sebeple bu yıl hem öğretmenleri hem de velileri “okula uyum ve yeniden oryantasyon” gibi farklı bir süreç bekleyebilir.

KOVİD-19 sonrası okula dönen, okula çevrimiçi başlayıp ilk defa yüz yüze eğitme başlayacak olan ve ilk kez ebeveynlerinden ayrılacak olan çocukların her biri geçtiğimiz yılı pandemi önlemleri ve bunu getirdikleri ile geçirdi. Kendilerine pek çok konuda uyarıda bulunuldu ve eskiden olmayan kurallar/uygulamalar konuldu. Öğretmenler ile velilerin de bilmesinde fayda sağlayacak olan şey çocukların bu yılki başlangıçta daha kaygılı olabilecekleridir. Ebeveynlerin okula uyum ve yeniden adaptasyon konusunda olumlu etki yaratan destekleri çocuklar açısından önemlidir.

10 adımda neler yapabiliriz?

  1. Öncelikle ayrılma süreci çocuklar ve ebeveynler için bir yarış değildir. Bu deneyimde her çocuk farklı hızda ilerleyebilir ve sürecin hızlı tamamlanmasından ziyade sağlıklı tamamlanması gelişim açısından daha önemlidir.
  2. Çocuklar pandemi dönemi boyunca sadece okuldan ve sosyal çevreden uzak kalmadılar. Bu süreç onları kaygılandırdı ve bu süreci kaygılı bir şekilde okuldan ve sosyal çevreden uzak kalarak yaşadılar. Bu sebeple bu yılki yeni başlangıçlar eskisine göre daha kaygılı ve zorlayıcı geçebilir. Buna hazırlıklı olmak ve çocuğunuzu destekleyici olmak önemlidir.
  3. Kaygı ve korkularını ebeveynleri ile paylaşan çocuklar karşısında sakince dinlemek ve çözüm üretmeden önce hislerin iyi anlaşıldığından emin olmak önemlidir. Daha sonra çocuğa bu tür durumlarda neyin iyi geleceği/neyin iyi gelmeyeceği (örneğin öğretmeni ile konuşmak vb.) birlikte konuşularak bir ilk yardım basamağı oluşturulabilir.
  4. Okuldaki yeni kurallar, onların güvenliği için alınan önemleri çocuk ile konuşmak hem hazırlık için hem de kaygılarını konuşmak adına yol açıcı olacaktır. Çocukların yüz yüze eğitimle ilgili olarak düşüncelerine ve hislerine alan açmak, bu konuda sohbet etmek ve ebeveynlerine ifade etmesini cesaretlendirmek gerekir.
  5. Pek çok çocuk kendi güvenliklerinin yanında, onlar okuldayken ebeveynleri ve sevdikleri yakın kişilerin güvenlikleri ile de zihinsel olarak meşguldürler. Bu sebeple onlar okuldayken ebeveynlerinin nerede (ve tabi ki nasıl güvende) olacaklarını bilmek iyi gelecektir.
  6. Her başlangıç gibi okula uyum ve yeniden adaptasyon süreci de çocukların rutinlerinde değişikliklere sebep olacaktır. Çok fazla değişikliğin aynı anda olmaması için, mümkünse ebeveynlerin günlük rutinleri okulun başlangıcından önce düzenlemesi adaptasyonu kolaylaştırabilir. Uyku ve yeme düzenleri gibi fizyolojik ihtiyaçların okula hazırlık sürecine eklenmesi fayda sağlayabilir.
  7. Ebeveynin bu süreçte pozitif ve sakin olması çocuk için önemli bir kaynaktır. Bu tavır, okul sürecinin sadece kaygı ve endişe verici taraflarının yanında pozitif taraflarını konuşabilmek adına çocuklara alan açabilir.
  8. Gerek yeni başlayacak çocuklar gerekse daha önce okula başlamış ancak çevrimiçi eğitime devam etmiş olan çocuklar akademik sorumluluklara açısından zorlanabilir. Ebeveynlerin buna hazırlıklı olmaları ve sorumluluk sürecini onları destekleyici bir tavırla ele almaları önemlidir.
  9. Okula başlamak pek çok çocuk için büyük bir hayat değişikliğidir. Bu sebeple diğer değişikliklerin üst üste kesişmemesi adaptasyon ve uyum sürecini kolaylaştırabilir. Değişiklikler kaygı seviyesini arttırdığı için çocukların hayatlarında sabit kalan şeyleri bilmesi önemlidir. (Örneğin gidilen kurslar, izlenen programlar, aile aktiviteleri gibi)
  10. Son olarak bu süreçte yaşanan zorlanmalar konusunda çocuğun öğretmeni, okul psikoloğu ve okul yönetiminin iş birliği önemli bir yer tutar. Herhangi bir ihtiyaç durumunda iletişimde olmak ve çocuğun sağlıklı gelişimi için beraber hareket etmek çocuğun adaptasyonu açısından gereklidir.

Bu yazı bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Tanı ve tedavi amacı için psikolojik veya psikiyatrik desteğe başvurmaktan çekinmeyin.

 

Klinik Psikolog Börte Özdemir